Man, huis en haard in Nederland achterlaten om een droom te verwezenlijken: leven in Frankrijk. Schrijver Hendrickje Spoor volgde haar hart. Ze pakte haar koffers en nam de trein naar Parijs. Inmiddels woont ze alweer vijftien jaar in La France en schreef er een fijn boek over: Frankrijk; een liefdesgeschiedenis.

Met dit boek treedt Spoor in een ‘schrijverstraditie’. Want vele Nederlandse schrijvers die in Frankrijk wonen (of hier voor langere tijd verblijven), zetten vroeg of laat iets over hun geliefde tweede (vader)land op papier. Jan Brusse deed het bijvoorbeeld. Hij publiceerde een stroom aan boeken, vanaf eind jaren ’50 tot halverwege jaren ’80.

Of neem Leonard Huizinga: hij goot al zijn Franse hartstocht in het boek La Douce: het zoete Frankrijk (1976). Adriaan van Dis verwerkte zijn Parijse herinneringen in Onder het zink. Un abécédaire de Paris (essay, 2004) en Stadsliefde, scènes in Parijs (2011). En Volkskrantlezers kregen jarenlang de Franse tweede-huis-perikelen van columnist Martin Bril voorgeschoteld (en wiens columns ook weer gebundeld werden).

Het zijn een paar voorbeelden. Maar een ding is zeker: deze boeken vinden gretig aftrek, want Frankrijk is de favoriete vakantiebestemming van Nederlanders. Al willen we er misschien niet wonen, het is wel plezierig om in een luie stoel over andermans belevenissen aldaar te lezen.

Ideaalbeeld

‘Mijn idee van Frankrijk […] heeft weinig met de werkelijkheid te maken,’ schrijft Spoor aan het begin van haar boek. ‘Het is een mengeling van passages uit Franse romans, jeugdherinneringen, geïdealiseerde ervaringen uit de tijd dat ik Parijs studeerde, en ontmoetingen en indrukken die ik opdeed tijdens latere bezoeken aan het land. Een complex systeem dat ik voor mezelf creëerde en dat de functie heeft me te beschermen tegen het gevoel van onbehagen en moedeloosheid dat het leven in Nederland me geeft.’

Vergrootglas

Dat belooft weinig goeds. Kan het ‘echte’ Frankrijk aan dit ideaalbeeld voldoen? Nee, niet altijd, zo blijkt. In die zin is Spoors boek behalve een liefdesgeschiedenis ook een leergeschiedenis.

We volgen de schrijver in haar twee achtereenvolgende relaties met een Fransman, wat haar de mogelijkheid geeft de gebruiken en tradities van haar nieuwe moederland nog beter onder het vergrootglas te leggen.

Haar eerste partner houdt er voor Nederlandse begrippen ouderwetse gedachte op na: als Franse vrouw nooit een vuurtje in een café vragen, want dat zou maar een verkeerde indruk wekken. Altijd wachten tot een cafébezoeker je galant een vuurtje aanbiedt. Sowieso is het al twijfelachtig als een vrouw in haar eentje op stap gaat. Haar tweede partner doet hier overigens juist niet moeilijk over.

Fransen gesteld op privacy

Hendrickje Spoor beschrijft de Fransen als zeer gesteld op hun privacy – en omdat ze die heel goed bewaken zullen ze anderen ook nooit naar privézaken vragen. Ze respecteren de privacy van anderen, wat in Nederlandse ogen weer als ongeïnteresseerd zou kunnen worden gezien. Fransen hebben vanuit dit privacyperspectief dan ook niet veel vrienden; de families vormen elk een clan, is de ervaring van Spoor.

Laag voor laag afgepeld

Gaandeweg het boek pelt Spoor haar Franse ideaalbeeld laag voor laag af. Fransen blijken enorme mopperaars, zeer chauvinistisch en veel formeler en stijver dan ooit gedacht. Plus de ijzeren regelmaat van de Fransen (zoals eten op vaste tijden, voor de lunch altijd een voor- en hoofdgerecht, gevolgd door kaas en een toetje, ’s avonds vaak alleen soep en kaas), iets waar Spoor zelf niets mee heeft.

En op het platteland (dat wil zeggen: alles buiten Parijs) is ’Brussel’ meestal de schuldige van alle ellende. Het pessimisme overheerst, zoals dat ook al naar voren kwam in Op zoek naar Frankrijk, de VPRO-serie van de Parijse-Nederlandse Wilfred de Bruijn.

Romantisch

Spoor zou Spoor niet zijn als ze niet ook een romantisch boek afleverde. Met haar eerste geliefde logeert ze ze in het vervallen familiekasteel (dat haar partner leegrooft om aan zijn gokverslaving te kunnen voldoen). De adel komt voorbij, het leven met de seizoenen en… uiteindelijk vindt de schrijfster haar ideale huis in de Bourgogne, waar ze zich kan overgeven aan een liefde die al die tijd onweerstaanbaar is gebleken: de Franse taal. Ze is nu voorzichtig bezig om in het Frans te gaan schrijven.

Beluister het interview dat de VPRO met Hendrickje Spoor had.

Hendrickje Spoor, Frankrijk; een liefdesgeschiedenis, Uitgeverij Balans, 205 pagina’s, 16,95 euro

Tekst: © Monsieur Plusfours 2016

SMAAKT DIT NAAR MEER? MELD JE DAN AAN VOOR DE GRATIS MAANDELIJKSE NIEUWSBRIEF!